Hypothyreoïdie is verminderde activiteit van de schildklier die tot onvoldoende productie van schildklierhormoon en tot vertraging van vitale lichaamsfuncties leidt. Hypothyreoïdie komt vaak voor, vooral bij ouderen en dan vooral bij vrouwen. Van deze laatste groep lijdt circa 10% aan hypothyreoïdie. Deze aandoening kan echter op elke leeftijd optreden. Zeer ernstige hypothyreoïdie noemt men ook wel myxoedeem.

Oorzaken van hypothyreoïdie:

• ziekte van Hashimoto: auto-immuunaandoening, leidt tot levenslange hypothyreoïdie;
• stille of pijnloze thyreoïditis: tijdelijke hypothyreoïdie (1-4 maanden) met spontaan herstel;
• soms hyperthyreotische fase, nogal eens na zwangerschap;
• iatrogeen: na radiotherapie/chirurgie, door medicamenten;
• Oorzaken van hyperthyreoïdie (te veel schildklierhormoon productie);
• ziekte van Graves: auto-immuunaandoening, diffuus struma, 50% remissie na 1 jaar;
• multinodulair struma: schildklierhormoonproducerende haarden, weinig neiging tot remissie;
• subacute thyreoïditis: virale infectie, spontaan herstel, soms hypothyreotische fase;
• toxisch adenoom: solitaire schildklierhormoonproducerende nodus
   

Verschijnselen:
Klachten en symptomen van hypothyreoïdie: o.a.  gewichtstoename, kouwelijkheid, traagheid en moeheid.
Hyperthyreoïdie kan leiden tot klachten als gewichtsverlies bij goede eetlust, diarree en hartkloppingen.

Behandeling:
Bepaal bij het vermoeden van een schildklierfunctiestoornis: TSH; indien afwijkend ook vrij T4.

De meest gebruikelijke waarden:
* TSH                    0,4 - 4,0 mU/l
* T4                       60 - 140 nmol/l
* FT4                     8 - 26 pmol/l
* T3                       1,2 - 3,4 nmol/l
* FT3                     3 - 8 pmol/l

Hypothyreoïdie: medicamenteuze behandeling; levothyroxine (Eltroxin, Euthyrox, Levothyroxine Tabletten, Thyrax Duotab)  op een lege maag, elke dag op dezelfde wijze; aangepaste dosering voor ouderen!
Controles: Het eerste jaar elke drie maanden, vervolgens jaarlijks, inclusief TSH en vrij T4.

Hyperthyreoïdie: medicamenteus (schildklierremmers: thiamazol of methimazol (= Strumazol) of carbimazol (Basolest) of propylthiouracil (PTU), radioactief jodium en subtotale thyroïdectomie. Bij de ziekte van Graves is medicamenteuze behandeling eerste keus; een recidief of multinodulair struma wordt veelal met radioactief jodium behandeld.

Aandachtspunten voor de praktijkverpleegkundige:
Een traag werkende schildklier bijvoorbeeld leidt bij ouderen soms aanvankelijk (of hoofdzakelijk) tot  verwardheid.
Bij een te snel werkende schildklier kunnen bij ouderen aspecifieke verschijnselen voorkomen als: slaperig zijn, teruggetrokken, depressief en verward gedrag.

Per jaar wordt er ongeveer bij 400 mensen de diagnose schildklierkanker gesteld. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen, net als bij andere schildklieraandoeningen. Schildklierkanker kan op alle leeftijden ontstaan. Meestal tussen het 30e en 60e levensjaar; daarom hier niet besproken